Uit Oekraïne bereikte ons deze oproep van schrijver en vertaler Joeri Androechovitsj over de toestand in zijn land. Els Moors vertaalde deze uit het Duits.

Beste vrienden, maar vooral beste internationale redacteuren en journalisten,

De laatste dagen ontving ik vele brieven met de vraag de actuele situatie in Kiev en Oekraïne in het algemeen te beschrijven, de recente gebeurtenissen te beoordelen en mijn visie te geven op de nabije toekomst. Omdat ik alleen al fysiek niet in staat ben voor al uw tijdschriften een uitvoerige analyse te maken, beperk ik me tot het schrijven van deze korte bijdrage, waarvan u allen naar eigen wens gebruik kunt maken.

De belangrijkste zaken die ik u moet vertellen zijn:

Na nauwelijks vier jaar regeren heeft het regime van Janoekovitsj het land en de samenleving onder extreme hoogspanning gebracht. Erger nog, het dreef zichzelf recht de impasse in, waardoor het zich nu met alle middelen aan de macht moet vastklampen, wil het voorkomen dat het strafrechtelijk onverbiddelijk ter verantwoording wordt geroepen. De afmetingen van de diefstal en onrechtmatige toe-eigeningen gaan ieder voorstellingsvermogen van menselijke hebzucht te boven.

Het regime beantwoordt de afgelopen twee maanden van vreedzaam protest enkel met geweld. Dit escalerende geweld komt van vele fronten tegelijk: invallen van elitetroepen op de Maidan, het Onafhankelijkheidsplein, gaan hand in hand met individuele vervolgingen van activisten en gewone betogers (schaduwen, afranselen, het in brand steken van auto’s en huizen, inbraken, arrestaties, op grote schaal toegepast snelrecht). Het sleutelwoord daarbij is intimidatie. Omdat niets werkt en omdat het volk des te massaler protesteert, grijpt het regime naar steeds hardere represailles.

Een overeenkomstige ‘wettelijke basis’ werd hiervoor geschapen op 16 januari, toen de totaal van de president afhankelijke parlementsleden door middel van elke denkbare procedure, dagvaarding en zelfs aantasting van de grondwet bij handopsteking (!) en in luttele minuten (!) een rits wetsontwerpen goedkeurden die het land de facto in staat van dictatuur en uitzonderingstoestand brachten, zonder die openlijk te moeten afkondigen. Door bijvoorbeeld deze tekst te schrijven en verspreiden maak ik mezelf strafbaar aan opruiende taal en smaad. Als men deze wetten aanvaardt, moet men ervan uitgaan dat in Oekraïne alles wat door de machthebbers verboden is niet is toegestaan. Het enige wat nog wordt toegestaan is gehoorzaamheid.

De Oekraïense samenleving verwierp deze wetten, en op 19 januari kwam ze opnieuw massaal op straat – om haar toekomst veilig te stellen. Op de televisiebeelden uit Kiev ziet u vandaag demonstranten met helmen en maskers op, velen houden stokken in de hand. Laat u niet vertellen dat dit extremisten, provocateurs of rechts-radicalen zijn. Zelfs mijn vrienden en ik gaan zo gekleed naar de massabijeenkomsten. Het zou betekenen dat ik, mijn vrouw, mijn dochter en al onze vrienden extremisten zijn. Het is het enige wat we kunnen doen: wij beschermen het leven en de gezondheid van onze naasten. Wij worden beschoten door soldaten van de veiligheidsdiensten, onze vrienden worden door hun scherpschutters vermoord. Het aantal omgekomen activisten bedroeg alleen al in het regeringskwartier en alleen al tijdens de laatste twee dagen volgens verschillende bronnen vijf of zeven personen. Tientallen mensen in Kiev zijn op onrustwekkende wijze verdwenen.

We kunnen de protesten nu niet stoppen, want dat zou betekenen dat we ermee instemmen dat dit land een levenslange gevangenis wordt.

De nieuwe generatie Oekraïners groeide op in post-Sovjettijden en accepteert principieel geen dictatuur. Als de dictatuur overwint, zal Europa rekening moeten houden met de aanwezigheid van een soort van Noord-Korea aan haar oostelijke grens en bovendien, afhankelijk van de verschillende inschattingen, met vijf tot tien miljoen vluchtelingen. Ik wil u niet bang maken.

Dit is de revolutie van de jeugd. De niet verklaarde oorlog van de machthebbers is tegen hen gericht. ’s Avonds, bij het vallen van de nacht, trekken onbekende groepen ‘mensen in burger’ door Kiev, die hoofdzakelijk jonge mensen aanvallen, en dan vooral die jongeren die de Maidan-symbolen (lees: EU-symbolen) dragen. Deze mensen worden ontvoerd, naar het bos gebracht, ter plekke ontkleed en in de bittere kou gefolterd. Vreemd genoeg zijn de slachtoffers in de meeste gevallen jonge kunstenaars – acteurs, schilders en dichters. Men kan zich niet van de indruk ontdoen dat er als het ware doodseskaders werden toegelaten die de opdracht hebben gekregen om het kruim van wat het land te bieden heeft te vernietigen.

Tot slot een markant detail: de politie gebruikt de hospitalen in Kiev als valstrik voor de gewonde protestanten: zij worden er gevangengenomen en (ik herhaal: het gaat om gewonden!) voor verhoor naar onbekende plekken gebracht. Het is tegenwoordig extreem gevaarlijk zich naar het ziekenhuis te begeven, ook voor voorbijgangers die toevallig door de scherven van door de politie afgevuurde kunststofgranaten werden verwond. Artsen zijn radeloos en laten hun patiënten in de handen van de zogenaamde ‘arm der wet’.

Samenvattend: de misdaden tegen de menselijkheid zijn in Kiev volop aan de gang en het zijn de huidige machthebbers die hiervoor de verantwoordelijkheid dragen. Als er sprake is van extremisten, dan bevinden die zich aan de top van het bestel.

Als antwoord op de beide vragen die voor mij het moeilijkst te beantwoorden zijn: ik weet niet wat er ons te wachten staat, en ik weet niet wat u voor ons kunt doen. Maar u kunt mijn toelichtingen, via uw contacten en naar vermogen, verder verspreiden. En ook: toon ons uw medeleven. Denk aan ons. Wij zullen, ondanks alle misdaden, zegevieren. Het Oekraïense volk vecht voor de Europese waarden van een vrije en rechtvaardige samenleving en betaalt daarvoor zonder overdrijven met eigen bloed. Ik hoop oprecht dat u dat naar waarde weet te schatten.