27 inzendingen kreeg nY toegestuurd, als antwoord op de essaywedstrijd ‘Het nieuwe verschil’. De literaire kritiek is te veel in handen van een eenzijdig wit en voornamelijk mannelijk publiek, en daar wil nY verandering brengen. De wedstrijd, een uitnodiging aan auteurs die de regels van het literaire spel willen veranderen, is een eerste stap. Maar een wedstrijd signaleert tegelijk een manier van spelen waartegen nY zich vaak verzet: de literatuur als commercieel prijzencircus. Omdat de jury zich wil laten bespelen kiezen we niet voor een eenvoudige prijsuitreiking. We loven een meervoudige winnaar. We laten daarom ook de aankondiging duren door, met nY, te blijven uitnodigen. There is too much fathering going on. Verschil moet zich kunnen verspreiden. Er waren drie essays die ons unaniem raakten door hun experiment met de uitnodiging: Hoe kan de literatuur en de literaire kritiek het verschil maken? Ze kijken scherp naar de positie van auteur, ondervragen het schrijven zelf en sporen de lezer aan tot denken. In volgorde van inzenden zijn onze winnaars:

— Emma Lesuis, ‘De stille activist in mij’
— Obe Alkema, ‘Afformatie, een horizontaal essay’
— Roelof ten Napel, ‘Confessies’

‘De stille activist in mij’ is een zoekend en anekdotisch essay waarin de lezer wordt meegetrokken als in een geslaagd kort verhaal. Emma Lesuis slaagt erin het maatschappelijk debat over diversiteit, waar iedereen ‘de buik van vol heeft,’ los te wrikken van de voorgekauwde claims. Ze doet dat door op een open en constructieve manier de worsteling van haar hoofdpersonage met het activisme te schetsen. Zonder te polemiseren of te verstarren maakt ze van grote vragen kleine, indringende scènes die in hun anekdotiek de lezer vragen mee te leven, in de zin van mee-worstelen en mee-denken.

Emma Lesuis (1988) is werkzaam als freelance storyteller met een focus op documentaire. Ze filmt, schrijft en geeft les.

‘Afformatie, een horizontaal essay’ verzet zich formeel tegen een hiërarchisch denken. Obe Alkema vraagt zijn lezers horizontaal te lezen en op die manier anders te denken. Het stuk problematiseert het begrip diversiteit en combineert een scherpe diagnose van een meervoudig maatschappelijk probleem, met een barokke drang naar actie.

Obe Alkema (1993) is kunstenaar, poëziecriticus voor NRC Handelsblad en publiceert in/op diverse Nederlandse, Vlaamse en internationale tijdschriften/platforms.

‘Confessies’ laat het klassieke identiteitsprobleem (Wie ben ik?) poëtisch uitwaaieren in een reeks verschillende vragen over appropriatie, literatuur, kritiek en de oefening van het schrijven zelf. Roelof ten Napel zet een dialoog op met een rits auteurs die het probleem van de ander in en als het zelf hebben uitgewerkt (Anne Carson, Franz Kafka, Simone Weil), en raakt zo de kern van het essayeren: Wat betracht ik, omgeven door andere stemmen? Door te balanceren tussen politieke vragen en abstracte kwesties laat hij bovendien een springerig denkvermogen zien.

Roelof ten Napel (1993) is schrijver en wiskundige. Hij debuteerde in 2014 met Constellaties bij Uitgeverij Atlas Contact, het jaar daarop was hij laureaat van het C.C.S. Crone-stipendium van de gemeente Utrecht. In het najaar van 2017 verschijnt zijn roman Het leven zelf.

Fiep van Bodegom
Els Moors
Sarah Posman
Gaea Schoeters
nY